30 dic 2011

¿ Y me pregunto por qué?



        Remata el año y parece obligado mirar hacia atrás, pero no. La memoria de un servidor da un gran salto y pasa  de un plumazo esos  trescientos sesenta y cinco días, y mil cuatrocientos, y muchos más, ¿por qué? La memoria es caprichosa y siempre guarda para sí aquellos instantes pretendidamente interesantes, o a los que el tiempo le da un barniz especial. Al tiempo la memoria lo carga de subjetividad y a la vida pasada le añade una dosis de épica necesaria cuando seguro que no fue para tanto pero ya se sabe, gustamos de la fantasía. Además cada cual instala la épica particular donde le da la gana, ¿o no? Salud.

28 dic 2011

O Rei espido?


        Está claro que o 2011 fíxonos máis iguais a todos, non en cartos, si en tristura e amargura. Un ano cenzo, incluso para A Coroa e O Rei Juan Carlos, quen seguro evocou para si nalgún momento aquelo de terra trágame, inimaxinable nun home de tanta altura. Ano malencarado, sempre a mercé dos cartos, tamén para el, co engadido de que o home xa non está para sustos. Un  hematoma ocular lle aportou un rabioso look rockero, antes dúas operacións que deron lugar a infinidade de lerias, non esquecer aquela xenialidade de que “algúns xa me vían en caixa de pino”, agora os molestos furúnculos por vía político-filial, aínda que estes viñeran de lonxe.

           Todos presentíamos que algo ía suceder, a foto de Zapatero e Rajoy o sinal inequívoco. A noite do 24 non era a de sempre, se lle notaba até na faciana de home entrañable sentado preto da arbore a hora da cea, e así o foi. Ou non, porque do que dixo que todos comprendemos ou eso pensamos, despois engadiu que non, ou que si, pero que non tanto. O que seguro sentiu foi a ausencia dos seus, o desarraigo familiar na figura daqueles que un día mandou literalmente a traballar tan lonxe coma a Washington, a mercé das súas influencias que non dos méritos. Pero o ano foi tan malo que por se non fose pouco co escándalo do xenro deportista, ou a consecuencia de, víronse tamén obrigados a publicar as contas reais coma se de plebeos ensinando os bolsos ao pasar pola aduana se tratase, e todo iso o mesmo día dos inocentes; outra máis. A estas alturas xa sabedes que a súa maxestade e o Príncipe non pasan apuros, que de momento de emigrar nada, 292.752 euros brutos para el, 146.376 euros para o Príncipe, e 375.000 euros, o último ano, a repartir entre a Raíña e as Infantas, co resto dos gastos cubertos, todo é caixa. A cruz é que o salario mínimo interprofesional neste país é de 641 euros.

    Publicado no xornal La Región o 29/12/2011

27 dic 2011

Arte en la chatarrería




 No nos llevemos a engaño, si en algo destaca el ser humano de hoy es por su atrofia consumista, por una capacidad ilimitada de generar residuos que automáticamente desaparecen de nuestra visión, cuando la mejor lección sería la de tener que convivir con ellos, al menos durante un tiempo.

La reciente muerte de John Chamberlain (Rochester, 1927-2011) me puso sobre la idea de revisitar a algunos de los más afamados chatarreros de la Historia del Arte, artistas inspirados en lo real, en los excesos del consumo y a los que el ready-made duchampiano sirvió de más que valioso sustento. Artistas a los que la automoción y la gestión de su residuos puso en cuarentena, comenzando por el propio Chamberlain, quien en los pliegues, chasis de coches encontrados, en las fisuras y dobleces a los que sometía descubrió esa pincelada lustrosa propia de los expresionistas. Chamberlain era a su arte lo que el jazz a la música, pura improvisación a partir de unas determinadas claves.
Chamberlain


El mundo del arte ha dado maridajes extraños, como el de Jasper Jonhs (Augusta, 1931) y el de Robert Rauschenberg (Texas, 1925-Florida, 2008) historias de amor y de celos mucho más allá de la alcoba. Si la obra del primero se encontraba bien recogida en el aire perfumado de sus pinturas y su estudio, la del segundo estaba más próxima al hedor a grasa industrial de un hangar ferroviario. En Rauchemberg todo era grande, sus ensamblajes gustan de la heroica, más los de los ochenta, esa segunda época a los que el ser artista de éxito global permitió formatos imposibles. Más que imaginarlo recogiendo materiales por los suburbios lo veo comprando chatarrerías enteras.
"Dodge", de Kielholz
César Baldaccini
Arman
Rauschenberg


También en el arte de la chatarrería hay artistas torturados como Edgard Kielholz (Fairfield 1927- Idaho, 1994) En las escenificaciones de reciclaje industrial de Kienholz hay mucho de crítica y de sátira, a medio camino entre lo metafísico y escabroso, de memento mori. Una obra que gusta de narrar el horror y la vida aburguesada de la sociedad americana. Muy distintos usos de la automoción hicieron el artista francés César (Marsella, 1921-París, 1998) quien, muy alejado del “object trouvé” se sirvió de las máquinas de prensado de coches para elaborar una obra sin intención formal pero sí reflejo de la realidad urbana. Armán (Niza, 1928- Nueva Cork, 2005) otro artista francés que encontró la expresión en el carácter seriado de los millones de piezas que se significan en el trabajo en cadena del mundo de la automoción.

Singularmente automovilística es la obra Wolf Vostel (1932, Leverkusen -1998 Berlín) en una estrategia artística en las antípodas de todos los anteriores, un artista que se sirvió de la automoción para erigir esculturas sobre las que acometer sus singulares happenigns. En fín, que las chatarras de la automoción dan para mucho, esto es tan sólo el inicio.

24 dic 2011

El rey cena con el pavo

Seguro que al rey don Juan Carlos esta noche el pavo le va a resultar tan seco que ni la rica guarnición que lo acompaña ni la mejor añada de su bodega conseguirá minimizar el efecto. Consciente desde hace mucho que al discurso de hoy le van a instalar más bolas que a cualquier árbol de navidad en plaza pública que se precie, y que a buen seguro ha de generar hasta réplicas en clave de humor más allá de las del Jueves. Anuncie lo que anuncie, por mucho que alegue a la unión, al orgullo patrio y al esfuerzo colectivo para superar la crisis, las miradas de los telespectadores atenderán más a los marcos que a la imagen, en ver si se cuela algún fantasma por la puerta, un fantasma de esos de cera que paulatinamente hemos visto separar del grupo como si fuesen apestados. Es que la casa real se está llenando de ángeles caídos, donde antes reinaba el hermetismo ahora prima el descontrol. La desazón desatada alrededor de Urdangarín ha pasado de la incredulidad al espanto, y el personal patrio anda ya demasiado desorientado y agotado de esta deriva financiero política insoportable de la que cada dos días  anuncian el fin del mundo como para soportar al ex -balonmanista advenedizo a la realeza, al que según lo publicado le faltó tiempo para hacer negocios con el diablo con tal de aprovecharse de causa adscrita a algún ser desprotegido. Esta noche el rey dará el discurso y se irá a cenar, solo, en la intimidad alejado de su prole a la que sólo le falta una sonada más para perder los favores de un país que no merece tanto piernas.

23 dic 2011

Un millar de almas


                                          

    Seguín as indicacións ao pé da letra, despois de situarme na liña marcada pousei a pedra no chan e agardei polas novas. Aínda que ao desaparecer a néboa descubrín que todo aquilo tiña que ser  un simulacro, un truco macabro, algo  friamente calculado, xa pouco podía facer. Tras de min viñan  miles de homes, mulleres, nenos, anciáns, todos eles tamén cunha pedra na man, a dalgúns dun tamaño considerable. Desde  a distancia aquela visión de miles de seres desfilando estaba cargada de beleza, unha beleza rara, digamos que mortal.
 Non se escoitaban lamentos nin queixas, ao sumo un ladaíña dunha verborrea incomprensible. A incerteza tornábase en resignación e amargura ao comprobar a irreversibilidade de cada paso. Todos atopábanos agardando polo mesmo, interpretando un plan friamente calculado por un ente superior. Si non era posible retroceder, a única opción era avanzar, camiñar lentamente. Cara onde? Algúns seres debilitados deixábanse caer, ninguén miraba cara eles, milagrosamente desaparecían  entre a multitude. Desaparecida a sensación espazo temporal, xa nada era deste mundo. Ao escoitar o sinal eu tamén arroxei a pedra, enton xurdiu o impensábel, a ollar cara o fondo daquel  infinito precipicio descubrín que estaba repleto de almas. Iso si que era lamento!  

21 dic 2011

Razóns para crer



     Quero pensar que o de ser miserable non é algo inherente ao ser humano. Non gasto simpatía por ela, pero o que lle aconteceu esoutro día provocoume noxo e pena. A lapidación, o escarnio público na rede –algo común en personaxes públicos- da escritora Lucía Etxebarria tralo anuncio de que, por mor do pirateo, deixaría de publicar libros evocoume a latitudes nada democráticas. Ao marxe da lexitimidade das súas demandas sorprende tanta creatividade mal canalizada en pro da ofensa. É coma se dentro de nós espertara un déspota, confundindo a liberdade de expresión coa expresión do insulto, alporizando as masas para arroxar gasolina sobre a vítima; quizais porque temos a escala de valores xa moi alterada. É comprensible que ante a inxustiza gran parte da sociedade se indigne, a corrupción, as actitudes nada exemplificantes de persoas das que, por formación e clase se espera todo o contrario, non axudan, pero non hai que perder o tino e menos a esperanza. http://www.youtube.com/watch?v=yo4Kl3_nKd8
     A publicidade, ese oficio de sedución que nos acompaña, que nos cicela a pel de mensaxes de amplo espectro e calado coidadosamente envoltos estase reivindicando hoxe coma o que é, un arma necesaria. Deglutimos estes días unha sinxela campaña -Coca-Cola- http://www.youtube.com/watch?v=nWxRjU2OFnU&feature=player_embedded que pon o acento sobre esas actitudes do home que o dignifica, e que tamén están aí, nos medios. Por certo non se ilustra comportamento de ningún banqueiro, nin político, nin consorte real, por que será? Nela descubrimos os lemas dos indignados, a xenerosidade dun avó que lle dona un ril ao seu neto, “se teño dous, un pa ti outro pa min”, os voluntarios que traballaron en Lorca, pero o exemplo de máis impacto e o dun inmigrante marroquí residente en Bilbao que despois de atopar na rúa catrocentos décimos de lotería foi quen de devolvelos, sen deixar sequera o seu nome. Un sinal? Por suposto que si, o de devolvermos aos demais as razóns para crer no home.



*Publicado en La Región (22-12-2011)

18 dic 2011

Naufraxio vespertino


                                                 

Necesito  navegar, sentir a friaxe no meu rostro e a humidade na alma. O mellor das viaxes é facelas con naturalidade, deixarse levar como fan os náufragos cando se lles esgotan  as forzas. Viaxe cara ningures, viaxe na memoria vespertina que é a que te leva máis lonxe, quizais cara Terranova, por que non, onde se dirixían aqueles  vellos mariñeiros vascos na procura do bacallau, eses si que eran homes curtidos na viaxe. Viaxes cheos de humidade e de silencios interiores, de ausencias. Sen cartas de navegación, nin útiles mariños. Penso por un momento cómo sería aquilo de  vivir no interior dunha balea, cómo o golpear do corpo malferido contra as paredes frías do cetáceo e descubrir que este anda malferido, que aínda resiste na súas costas o aceiro arroxado dende a escuridade . É probábel  que o náufrago xa non vexa nada pero si que percibirá os  sons dende a profundidade  do océano. Seguro que é así, porque todos andamos na procura das sinais que nos aporten esperanza. Despois será silencio.

16 dic 2011

Invito a café







             Vivir en un café es una forma de sentirse agitado, al menos por dentro y por un rato, quizás  la mejor manera de abrazar el mundo. Una vez escuché que en algunos pueden llegar a habitar un millar de almas, y yo lo creo. A los cafés se acude sobre todo a traficar y a dejar que el tiempo te levante el espíritu rodeado de prensa y otros elementos letra impresos; también es cierto que hay gente que acude por otros motivos, para charlar, hacer negocios, dejarse ver e incluso pegarse el lote, por suerte los menos, porque si no estaríamos hablando  de  otro tipo de locales y no de cafés.
             A muchos los cafés que nos gustan son los literarios, porque en ellos reina la ficción siempre. Para  cafés literarios, aquellos de  francisco Umbral  o Camilo José  Cela, cafés que de  pre democráticos que eran se respiraba el franquismo, el descaro y los caraduras. 

15 dic 2011

Manel, unos chicos catalanes.





     La verdad es que fue una sorpresa en toda regla, la primera porque no lo espera y la segunda porque se marcaron unos momentos bien interesantes, no me fiero a Manel sino a “Los amigos de los músicos”, el grupo ourensano que ejerció de telonero con mucho que decir tanto en lo musical como en las letras.
    De los catalanes Manel  http://www.youtube.com/watch?v=OppX5KZCPOQ  ya se ha hablado mucho y por suerte para ellos, siempre bien. De lo que he podido degustar del concierto del Teatro Principal de esta noche, una hora después de mis cálculos, diría que sin sorpresas. Su éxito es evidente que viene del hecho de haber llenado de luminosidad y color la vieja canción catalana y en catalán, siempre tan combativa, ellos van de otro rollo y son conscientes de eso, por eso funcionan. Son chicos normales, sencillos pero que saben tocar y tienen claro qué es lo que quieren, lo más importante. Cantan en catalán, porque es su manera natural de expresarse y porque así lo han decidido, pero ellos funcionan no por hacerlo en catalán sino porque han sabido renovarse, suenan frescos, tocan bien y son joviales. Algo muy necesario.

14 dic 2011

O peor lema da historia







    Esta noite ela tampouco fará o amor. A María pásalle o que a tantos, anda decaída porque si. Nunca pensou que a situación chegaría tan lonxe, que lle afectaría até no máis íntimo. Leva dez anos casada, ten unha nena que é un sol, Laura, e hoxe é o seu aniversario, o décimo. Ama ao seu  home, pero  esta noite negouno  tantas veces como Pedro a Cristo camiño da cruz. El é funcionario de nivel A, man dereita do alcalde. Ela, creativa de publicidade, responsable de campañas de moito impacto.
É certo que xa andaba tocada, quizais as últimas novas collérona máis baixa de defensas. Acostumada  á  creación de imaxe, a invención de "palabros" que lle aporten identidade a calquera produto, descoñece cómo afrontar con firmeza creativa o desánimo patrio. Como medida preventiva renunciou a viaxe programada a Disneyland París, tamén á cea no tres estrelas Michelin do día da voda, "xa o faremos máis adiante". O día de hoxe foi moito, "é como se alguén nos paralizase o ricto e falase por nós". Enumerou as veces que sen vir a conto alguén cuspiu a frase maldita. Na carnicería, ao recollelo pedido reservado; no estudio, no debate na procura dun lema dunha campaña turística da que se levantou en desacordo co designado, “vai fracasar seguro” dixo camiño da porta; á saída do cole da nena;  e tamén no ascensor, onde coincidiu co veciño, escritor recoñecido. O más exasperante foi á hora da lectura  dos xornais, quedou estupefacta ante as declaracións do rei don Juan Carlos, tan acostumado a velo outrora exercendo de "bon vivant". Será posible!
Xa na cama, durmida, entre calafríos e  rodeada de pesadelos, empezou a suar, e a gritar desesperadamente.  Espertou  ao seu marido, tamén  a nena,  que durmía na habitación do lado.” Tranquila, María”, arrimándolle un vaso de auga e o tranquimazin. “Ca que está caendo!” como vou durmir?

   Publicado no xornal La Región 15/12/2011

11 dic 2011

Fútbol é fútbol


       
Imaxino que o  dos  derbies é algo  grande, moi grande, cincocentos millóns de persoas dispostas a deixar os seus problemas a marxe e ollar cara  ese  Madrid-Barça, así o escoitei esta tarde na radio, nesas anécdotas previas ao partido . Desde a miña nada futbolera visión de xogo decido experimentar coa novidade disposto a vivir o mach como o fan a maior parte dos mortais, nun bar. Unha desas atalaias castizas que dispensan sabiduría a esgalla entre viños, cervexas e pinchos. A verdade é que senta ben iso de cambiar o chip, rachar coa tiranía dos mercados, da débeda, da crise ou os debates apocalípticos arredor da nosa sufrida Europa. A ver que pasa. Recoñezo que é difícil atopar concentración, colocado como estou baixo a un altofalante que afronta a narración como se fose a ultima. Coméntanme José, o dono do local,  que hoxe non hai demasiada xente porque o partido dano en aberto.



Vinte e dous segundos despois do inicio o público érguense coma un resorte do seu asento, Benzema decide darlles unha alegría á maioría merengue. As celebracións non pasan deso, incrédulos da rapidez do acontecido. Minuto vinte e cinco, o xogo entorpécese  cunha serie de faltas que fan  perder os nervios dos clientes do local. Primeiras disputas e gol do Barça, érguese novamente o respetable, novidade, non son os mesmo de antes, deduzo que o gol é barcelonista. Evidentemente, gol de Alexis. O xogo segue tosco, con entradas a cámara lenta televisiva para dramatizalas un chisco, como se fose necesario. “Cristiano jodeuse”, escoito dende a barra. Lamentos, xogadas de estratexia, o público é sabio, adxudica tarxetas ao contrario como se fosen súas. Que se a Pepe, que se a Messi, por protestar. Pura sabedoría. A verdade é que plasticidade destes futbolistas resulta incrible, o espectáculo visual paga a pena velo. “É a segunda”, o público berra dentro e fora da pantalla. Algún lle recrimina a actitude do adestrador madridista  reclamando a segunda tarxeta para Messi. A situación é un corrícalle, Ahhhh, E descanso, (1-1) o público érguese a busca de novas consumicións. Os narradores na tele falan do partido en terminoloxía puxilística. Pídelle perdón! 





Si, comezou a segunda metade é o afeccionado segue aí, case máis tenso reclamando o seu veredicto. Falta sobre a porta de Valdés. Dispara Cristiano, para o porteiro con seguridade. Contragolpe e gol do Barça, de Xavi, despois de petar conta o pao; as caras do respetable un poema. Nótase, como se di a tensión no ambiente. A verdade é que o partido está rabioso, vibrante, nesta ocasión o remate vai a córner. Primeiros comentarios críticos contra o equipo merengue, as diferencias percíbense, os “cataláns” tócana mellor. “El peor guión posible para o Madrid”, sinala o comentarista. Desde o Twitter os outros afeccionados tamén lle dan consellos ao adestrador. Oportunidade clara de Ronaldo que sae fora, despois de lamentarse volven a perdelos nervios. Terceiro gol para o Barça, case mellor non mirar para as caras. Algúns cabreados apuran as cervexas. Caras que son poemas. “Chega a impotencia e ai veñen as hostias”, “Veña me cago en deus”. Impotencia, o argumento máis repetido. El partido marca destellos de gran intensidade, xogadores que son atletas. O Madrid insiste unha e outra vez pero non aproveita a súas oportunidades. “O Madrid quere morrer matando”, que di o comentarista.  Kaká que falla unha oportunidade manifesta, a posibilidade de meterse no partido. Cánticos no Bernabeu, e iso que van perdendo. Queda un minuto e marcha Iniesta. Tres  despois remata o partido, as facianas evidencian a derrota. A maioría merngue marcha cabisbaixa cara a casa, eso debe supoñer perdelo derbi. 

9 dic 2011

Danzade Malditos

Poucas artes hai máis liberadores ca danza, é coma unha especie de solta de amarras terra dentro. “Seis de Catro”, título do espectáculo, en realidade xa o di todo no enunciado, son seis artistas (Erick Jiménez, Maruxa Salas, Rut Balbís, Alexis Fernández, Caterina Varela e Henrique Peón ) de catro compañías ( Sólodos, Pisando Ovos, La Macana e Quique Peón Cía ). As sociedades non sempre camiñan adecuadamente, xa se sabe que cada quen ten as súas querenzas, os seu modos de traballo, pero a verdade que no visto esta tarde no Teatro Principal as fisuras non se notaron. O máis salientable do espectáculo visto no Teatro Principal de Ourense quizais a conxunción entre o mellor da tradición galega e frescura da danza, con moitas referencias a cultura popular coma esa danza case antropolóxica das zocas. As coreografías, aínda que algunha con arranques un tanto lenta que máis tarde recuperaban, estiveron ben executadas, con momentos que sinalaría memorables, cheos de visualidade e referencias un tanto oníricas, ou referencias a infancia coma a da caixa de música. Todos ben no seu conxunto, a música moi ben utilizada, a actuación de Henrique Peón sublime.










8 dic 2011

Nobuyoshi Araki. Sexo y muerte, muerte y sexo.


                

                Más allá del Eros y el Thanatos freudiano, la relación entre la muerte y el sexo, la real, no la metafórica, es de una proximidad que espanta, su práctica;  en realidad, el sexo no deja de ser una forma de morir, de morir viviendo. El sexo es la gasolina, el motor que mueve el mundo, pero resulta incómodo, cuando no inapropiado un reconocimiento explícito en la esfera de lo público. Incluso hay culturas que lo que hacen de él es una pura sinvergüencería, pero eso es capítulo aparte. No es fácil hablar del sexo,  tampoco de la muerte, ni lo va a ser de Nobuyoshi Araki http://vimeo.com/22064514 Tokyo, 1940, artista reconocido internacionalmente por su manera de abordar el sexo, y sobre el que proyecto mi pensamiento.  El trabajo de Araki ha sido cuestionado, incluso vilipendiado, no hace falta dar muchas pistas,  desde  distintos ámbitos. Es precisamente esa polémica y el saber enfilarla adecuadamente, la que ha dado mayor repercusión a su trabajo. El sexo es motor y negocio, sin hacer distingos, y precisamente este tipo de temáticas tiran abiertamente del negocio editorial en el que se mueve bien su obra.


           En Japón Araki es una mega estrella, un héroe nacional. Conocidas son las miles de mujeres de todo tipo de edades y condición deseando posar para el maestro, no se conoce otro caso semejante. Pero también es un ser atormentado al que la muerte le ha marcado el sino, su proceso iniciático, tuvo de protagonista a su mujer Yoko hasta que esta murió, con la que estaba muy unido. La forma de narrar aquellas experiencias casi como si fuese un diario, que lo era, desde su viaje de novios, es casi visionario, obras posteriores como la de Nan Goldin se miraron en él. De esa etapa hay dos imágenes que me conmueven, una la imagen de sus manos unidas en una cama de hospital y la otra del rostro de Yoko en dentro del ataúd rodeada de flores. Flores que como aventura huelen a muerte tanto como a sexo. Rodeado de flores, estas son tratadas como si fuesen sexos precipitándose a la muerte. 





                  La mirada fotográfica de Araki es bestial, inquietante a rabiar, fotografíe lo que fotografíe, sabedor de que la imagen fotográfica es una bella manera de matar en la que se  detiene el tiempo. Da igual que fotografíe cielos plomizos de Japón, o nubes,  como hizo machaconamente tras la muerte de Yoko, o los edificios de su ciudad, en dramáticos claroscuros y contrastado blanco y negro,  o ese innumerable número de mujeres atadas, a la técnica del Kinbaku, seguida por los practicantes del sado pero muy enraizada en la cultura japonesa. Sus ataduras eróticas son las que desatan la ira y el desaire, incluso él se ha fotografiado a sí mismo a modo de parodia de todo ello, es muy común que el salga en sus imágenes como parte de una acción que el persigue y en la que también actúa. Araki es un amante de la belleza femenina, un ser lujurioso, un ser que persigue el sexo, pero que no es un pornógrafo en el sentido peyorativo del término. Es difícil delimitar las aristas sobre las que estas prácticas se mueven. Hay muchos fotógrafos seducidos por el sexo, pero tan sólo unos pocos, los elegidos, y muy distintos entre ellos han conseguido dominar semejante potro. Mappelthorpe, García Alix, Joel Peter Witkin, y para de contar.
                 Las imáges del japonés no son perfectas, están llenas de imperfecciones, incluso manifiestamente de aficionado, con la fecha sobreimpresionada sobre ellas, pero es que su obra, la verdadera es el mismo, y eso es lo que ha trata de contarnos. El artista hoy es un venerable anciano rodeado de jovencitas y riéndose de la muerte, al que le persigue el mismo mal que se llevó a su esposa, en su versión de cáncer de próstata. Lo tiene asumido, por eso ya tiene fotografiadas las flores con las que desea ser enterrado.  

Decir adiós sin despedirse




Descubro en las páginas de esquelas del periódico una que está dedicada a una persona con la que hacía años que no coincidía pero con la  que compartí algunos momentos, intermitentes eso sí, porque así fue nuestra relación, intermitente y metódica. Una vez al año él se ponía puntualmente en contacto y  me hacía una encomienda que nunca entendí muy bien; después desaparecía. Lo hizo así durante muchos años, unos quince,  hasta que dejó de realizar tan misteriosos encargos. Hacía tiempo que me temía lo peor, pero nunca quise romper el pacto no escrito, tampoco tenía forma de hacerlo,  o eso creía, desconocía su dirección,  su teléfono, las últimas veces que me llamó lo hizo des las vetustas cabinas telefónicas dejando entrever en su voz el sonido del tráfico. Descubría sus llamadas en el contestador, una voz descentrada y rotunda , como a trompicones. Era un conversador incansable, de esos a los que tienes que parar los pies para no te alcanzara la "eternidad", siempre cargado de periódicos y libros que no creo que leyera, muy díficil adentrarse en tamaño desorden, pero no importa, era su manera de comunicarse con el mundo exterior; él siempre tenía para mí algún recorte guardado. Hoy me gustaría curiosear por el retrovisor del tiempo pero no es posible, el camino no se deja desandar y el silencio cubre demasiadas cosas. Se llamaba Mariano López López, lo entierran mañana.

7 dic 2011

Susto ou morte?







“Damas e cabaleiros, teño que facerlles un grave anuncio”, así, coa solemnidade dunha nova radiofónica se inicia a coñecida historia da “Guerra dos mundos”, o resto, o relato da invasión extraterrestre e o pánico engadido é obra do malévolo Orson Welles. Corría o ano 1938. Que a realidade hoxe sexa global converte as novas en fenómenos planetarios, periodicamente fannos convivir con algunha delas. Lembrádevos daquel neurótico efecto 2000, o pánico terrorista tralo 11-S, o terror ao VIH, a paranoia das vacas tolas, ou o caos xerado trala gripe, aviar ou A. O medo bloquea, paraliza, pero tamén provoca a dose de estres engadido que nos axuda a sobrevivir. O home teme ser tocado polo descoñecido, por iso na resolución dos medos é tan importante pórlle rostro, desenmascarar o inimigo. A maioría non son reais. Apuntaba Tito Livio que o medo sempre está disposto a velas cousas peor do que realmente son. O feito de vivir permanentemente estresado, asoballado tralos muros do castelo dos medos é un risco tan letal como innecesario. Quen viva temeroso xamais será libre. Semellante desasosego como estamos a vivir non é tolerable, chegou o momento de pórlle rostro a estes medos que nos axexan? Seguro que todos vós lembrades, nos peores momentos da crise da débeda, a imaxe dun Zapatero desafiante e con cara de póker mirando ao infinito, a máis pura expresión do medo, sabedor de que o destinatario era un ser inmutable e multiforme. Un Frankenstein moderno? Que dicir de Mariano Rajoy que dende moito antes do 20-N está literalmente aterrorizado, as declaracións do sábado en Pontevedra son unha evidencia. A qué teñen medo estes gobernantes, que tipo de inimigo é ese? Convertéronse estes mercados nun descontrolado Frankenstein , nunha versión do tirano global do século XXI, ou é que o medo é hoxe o mellor aliado do modelo capitalista?
* Publicado no xornal La Región o 8/12/2011

4 dic 2011

A 38'



Cantas cousas farías en 38 minutos? un café e ler o xornal ? Se o tempo é á distancia o que mediatiza as nosas vidas, hoxe estamos de noraboa. Nun período no que o oficio de vivir toca  agoirento, que manda carallo!  unha nova coma a do AVE non é outra máis,  é un regalo. Non é doado abrir novas vías, nin de tren nin de nada. Estar a media hora de Santiago é de facto deixar de residir aquí para facelo alí. Ou á inversa. Coa salvidade de que Ourense, a vella Auria, é unha cidade cómoda e agradable, Santiago fai tempo que perdeu esa condición. Estar a media hora é moito máis que facilitar o tránsito  diario de funcionarios e estudantes, é abrir unha fiestra a prosperidade dos nosos negocios, novas expectativas de lecer, e tamén facer reais opcións laborais nunha área maís grande; un tempo ilusionante no que debemos traballar arreo. Imaxino que a estas alturas, aínda que non se publicitara nada nos medios, os negocios ourensáns, as institucións de promoción económica provinciais xa estarán preparando ofertas, packs turísticos destinados aos novos usuarios. Falaremos de termalismo, tamén de natureza, de etnoloxía, de turismo cultural ligado aos ciclos festeiros, ou como non da alternativa a outras vías  de peregrinase xacobeas. Rotas as distancias por que non sumarse á potencia de Santiago como polo de atracción turístico internacional. Unha marca común con singularidades propias? Penso por exemplo na marca Burdeos que agrupando a distintas subdenominacións de orixe case que implica a media Francia. Imaxino a nova situación axudará a rachar co standby das novas áreas comerciais en curso. Seguro que a estas alturas do artigo moitos de vós xa tedes en mente unha  campaña de publicidade, a dunha coñecida firma de mobles dirixida aos seus potenciais e distanciados compradores pagándolles como reclamo a peaxe da autopista, altruísmo? non,  visión de negocio.

   *Publicado no xornal La Región o 5/12/2011

2 dic 2011

Salida inmediata





  

 Esta mañana estrenamos un nuevo tren. Mejor dicho tren y línea, y  de alta velocidad, trayecto Ourense-Santiago- A Coruña, y vuelta, sin novedad. La sorpresa, al menos para mi, fue que cinco minutos después de sentarnos una voz enlatada anunciaba  por megafonía, “Próxima parada estación de Santiago de Compostela, rediosss que diría el Carrabouxo, ni que fuera el tren bala; no era cierto, en el mejor de los casos estaríamos por Irixo.  Lo mejor del viaje es que  ha sido real y no un sueño, ¿o sí? . Lo siento, no he sido muy consciente de ello, probablemente por los nervios. Cuesta proyectarse uno en una sensación semejante, en la posibilidad de estar en Santiago en 38 minutos, cuando no hace nada nos separaba un mundo. Por un instante se me pasó por la cabeza los miles de universitarios que pondrán desayunar en su casa y acercarse a la facultad mientras le dan un vistacito a sus apuntes. Pienso en esos miles de funcionarios que tendrán más cerca su trabajo del terruño, e incluso en esos sufridos parlamentarios que a partir de ahora tendrán  trabajo casi a mano. Y por qué no decirlo, en las múltiples oportunidades que a ciudades como Ourense se le presentan, tan sólo debemos que trabajarlas. 

30 nov 2011

Tráfico e traficantes






     O máis probable é que algúns herdeiros dos históricos clans galegos do contrabando xa estean  na dirección correcta, demostrando gran axilidade; se outrora migraron sen problemas do tabaco á coca, agora tamén. A crise é o que ten, primeiro seméntase, énchese á sociedade de medos e pesimismo para que emerxa o terror; derrotados e sen autoestima é moi fácil traficar cos homes como se fosen bestas. Os traficantes coñecen o mecanismo, non desperdiciarán o botín; a mercadoría está clara, os destinatarios tamén, a mocidade. Os vellos pero remozados clans dispostos outra vez ao traballo, coma se fose un “remake”. Coñecen a frialdade da cadea, non é a primeira vez, e non lle teñen ningún medo. Arriscado, pouco ético? A falta de moralidade non lles preocupa, carecen dela, acostumados ao delito tamén a pagar por elo.
Deulles folgos o feito de que os que nestes anos cometeron máis tropelías , os que máis meteron os dedos na caixa, os que abocaron á sociedade a esta deriva, son agasallados e as institucións coas que instrumentalizaron a súa fazaña insufladas de adrenalina en vena de sangue humana. Vista a crise da humanidade –a peor das crises- e coas miserias humanas ao descuberto, camiñan fortalecidos, decididos a actuar, co único oficio que coñecen, o tráfico de sustancias ilícitas. Decatáronse de que a alegría é un material sumamente dopante, tan escaso ou máis que a droga máis aditiva, quizais o único antídoto real para sobrevoar o abismo. Fai días que deixaron correr a nova, e xa se ven pola rúa ringleiras de persoas dispostas a facer de cobaia, en busca da correspondente dose de alegría, sen ser conscientes do que lles espera, do mono que está por vir, necesitarán máis e máis doses, e deberán volver a verlle a cara a eses seres indesexables, avariciosos que sempre especularon con todo.    

  *Publicado no xornal La Región o 1/12/2011 

26 nov 2011

Releendo amizades



Non é fácil, todo o contrario. Revisando recortes de prensa do meu arquivo atopo unha chea de documentos dos que xa non me lembraba. O feito de recortalos no seu momento corresponde a unha determinada decisión á que agora trato de atopar unha resposta que non sempre encontro. Non son moi antigos, mais algún dos seus autores xa non están neste mundo connosco. A sensación ao reléelos é ben incómoda,como se estiveras facendo algo que non debes, usurpándolles de algunha maneira o espírito. Hai de todo, columnistas de raza, outros en visos de selo. Tamén outros cos que tiven certa ligazón, pero os que máis doen son aqueles dos que considerabas amigos, son eses os que agora che mancan máis. Os amigos son así, pouco a pouco van regalándoche cousas, artigos que falan deles, colleitas propias das que se sentían especialmente orgullosos, para agora facerche sentir de preto que é iso que se chama vertixe.

24 nov 2011

O lamento do candidato



                          Hai mensaxes que non chegan ou cando o fan é demasiado tarde, que vén a ser o mesmo. Camiño do ascensor detéñome un instante a baleirar a caixa de correo, decátome dunha publicidade tirada no chan. Xa sei que é  moi habitual, que non normal,  ciscar a publicidade en vez de buscarlle outro destino. O folleto é pequeno pero me resulta familiar. Dende o chan a altura do zócalo este diríxese a min cunha voz entrecortada, como de lamento, pedindo comprensión e axuda, que ten algo moi importante que dicir, que tan só demanda un minuto de atención e que non me vai roubar máis tempo. Dígolle que si, que acepto, que me conte a súa mensaxe pero que sexa breve.
                         Dime que é un candidato as eleccións xerais do 20-N, que este país está en perigo, que se as pensións, a educación, a sanidade vai ser víctima se el non gana de recortes severos. Que el sabe cómo sacar adiante o país, xerar emprego, e confianza, que o crea de verdade que o di con toda sinceridade, que os riscos son moi evidentes. Dime todo iso case chorando. Eu lle pregunto que se sabe qué día é, que a estas alturas este país xa ten novo presidente. Bótase a chorar, o folleto electoral coa imaxe do candidato sobreimpresionada sobre outra do AVE encheuse de bágoas. A situación incomódame, recólloo do chan e marcho con el para a casa. A verdade é que aparentaba sinceridade.   

23 nov 2011

Mariano, dáme un bico


                                            

Hai bicos que son navallas, como o que recibiu Erich Honecker de Gorbachov nos beizos aquel outubro do 1989, frío e protocolario, con desidia, cando o que necesitaba o vello líder comunista alemán eran “mimos”. Un mes despois caeu o muro de Berlín.Que lonxe daquel outro pasional e libidinoso regalado por Brezhnev, tamén ruso, pero que nada que ver! Conmemorábase daquela o trinta aniversario da extinta RDA, nese si que houbo paixón, tanta que escandalizou aos outros líderes europeos.
Bicar é saudable, estimula o cerebro. O beneficio é mutuo, tanto para o que dá, como para o que recibe, incluso para os miróns, que disfrutan de balde no goce alleo. Hai bicos apaixonados, paternais, obscenos, de loucura, eclesiásticos, inclusive de pésame. Tamén liberadores, os que se relatan nos contos infantís, lembrade que Brancaneves ou a Bela durminte espertaron despois de ser bicadas por un príncipe. Hainos de traizón, o famoso de Xudas; ou de película, como en “Casablanca”. Bicos que non esquecerás, ou eso din, o da primeira vez. “No comment”. Bicos de solidariedade, nos antigos réximes comunistas os mandatarios bicábanse na boca; os césares romanos tamén, como mostra de recoñecemento. Hainos de foto, como o parisino bico de Robert Doisneau , ou o non menos famoso de Alfred Eisenstaedt, o da enfermeira bicada polo marine en Time Square trala rendición de Xapón na segunda Guerra Mundial. Cada bico ten un sabor diferente e cada cultura unha maneira de facelo, en protocolo sábeno ben.
Tralo tsunami electoral do pasado domingo Mariano Rajoy quixo regalarmos unha imaxe, tamén un bico, non custan cartos. Pero seguro que non evitou que polo seu maxín circulase outra imaxe, mesmo balcón, ano 2008, e el dicindo “terra trágame”.

    Publicado no Xornal La Región 24/11/2011

21 nov 2011

Mariano, ten fe




      Din que a confianza pode ser a nai dos descoidos. Mariano Rajoy sábeo. Como bo galego non se fiou dela un instante nestes quince días. O problema é que agora este país e o se entorno necesita máis confianza, pero  non da que nos receitou Don Mariano durante a campaña, fai falta da de verdade. A desesperación,  fartura e o desconcerto conseguiu que o electorado se envorcara nun candidato, non por confiar no seu programa, do que tan só se intuían as liñas mestras, senón por fe. A mesma fe que respira un devoto da virxe de Fátima o a que evidencian cada día millóns de españois xogando á loto. 
     O futuro novo presidente non tivo que esforzarse nin en memorizar un programa nin en dicir nada do que lles corroe por dentro a tantos cidadáns, tan só tivo que representar o papel de home conservador, de conservar os réditos, consciente do desaguisado interno e o tsunami externo que estaba arrasando co rival. O problema  é que os mercados agora, ao marxe de famentos,  son uns descridos.

20 nov 2011

Palabras para el abismo




   
  Resulta fustrante que nuestro lenguaje haya desistido del empleo de términos como paraíso o porvenir para referirse al futuro, cuando no son más que expresiones vacías que no comprometen a nada, metáforas condicionadas al oficio de soñar más que al arte de gobernar.
    El empleo del lenguaje no te llevará a ningún lugar y a la vez puede hacerlo a cualquiera. Cuando la política se envuelve  en un lenguaje de corte apocalíptico éste acaba por alcanzar a la sociedad y la realidad se muda envenenada. No culparemos en exclusiva al lenguaje, pero sí  en parte, la justa para condicionar el desenlace. El funcionamiento de las agencias de ratig, su endiablado lenguaje, las valoraciones sobre un determinado país, comunidad o empresa, en momentos de turbulencias, provocan en el  destinatario la reacción en esa dirección apuntada,  abocándolo a una situación cada vez más compleja. En política, en la sociedad en general, el empleo de un lenguaje machacón sí que condiciona los resultados. No es una teoría, es pura psicología. 
     En el lenguaje figurado nos referimos al abismo como esa posibilidad de caer en desgracia, de someternos a grandes peligros. El antiguo Testamento ya se refería a él como el caos, el lugar reservado al infierno. Resulta espeluznante tan sólo el hecho de pensar en él, de correr la suerte de caer en desgracia y someterse a sus adentros. No creo que alguien de manera interesada nos haya querido marcar un destino tan inseguro e incierto, pero el uso inadecuado e insistente del lenguaje  puede haberlo acelerado. 

19 nov 2011

Benvido a Itaca




Que a viaxe sexa longa e frutífera, sen presas, que che permita gozar de moitos veráns. Esquece os medos, tan só é necesario que o teu pensamento se eleve.  Cando chegues a Ítaca, como dicía kaváfis, que a experiencia e a vellez che permita afrontar sen fustración o destino,  a riqueza levarala canda ti.

17 nov 2011

Unhate, quérense...



Imaxinémonos por un momento que os desexos de Benetton se fixeran realidade, que Merkel e Sarkozy, Obama e Hu Jintao, Benedicto XVI e Al-Azhat foran en realidade parellas sentimentais, botarían polo chan o sentido da campaña da firma italiana porque estarían narrando un feito cotiá común a dúas parellas que se aman, e polo tanto tratando de trasladar a sociedade unha mensaxe carente de pulso.
   Non é o caso. Aínda que nos desexos da polémica marca comercial apuntan a que prime o amor no mundo, eles primeiro incendian o camiño e non precisamente con bicos . A verdade é que a estas alturas Benetton como grupo creativo non evolucionou gran cousa dende a saída de Oliviero Toscani como publicista omnipresente na  empresa, o esquema segue exactamente a ser o mesmo,  que os medios lle fagan a campaña a partir dun escándalo aparentemente controlado. O que pasa é que, ao tratarse dunha marca consolidada e unha estratexia ben definida, esta funciona. Eu de entrada lles pediría algo orixinal, máis se falamos dunha empresa que parte de premisas de corte social a hora de abordar as campañas. Europa, Berlusconi, Mario Monti, os mercados?  Que fuxan do fácil, do obvio, que deso por desgracia vamos servidos. É curioso como a metodoloxía do simulacro e a temática relixiosa excita aos artistas italianos. Monxas e curas bicándose en público, pero sobre todo a achicoñecida imaxe de Juan Pablo II morto por un raio de Maurizio Cattelan.  

16 nov 2011

Todos en bolas




A verdade é que somos ben simples. Resulta que a Unión Europea,vaia eufemismo!, vén de autorizar o uso do polémico escáner corporal, vamos que xa non lle porá reparos a que, en pro da seguridade, cada cidadán se mostre “en bolas” ante os ollos dun funcionario, iso si coa salvidade de que o material non se poderá almacenar, nin copiar, ou imprimir. Quen o supervise, tampouco cotexará o reproducido coa cara das persoas. Faltaría máis! A verdade é que vivimos nunha sociedade trastornada, bipolar, eu non me imaxino a ningún profesional, que tamén os haberá, exercendo o seu traballo con ansias libidinosas. E dende logo, ante a disxuntiva de voar con seguridade –aínda que che limite a intimidade- ou facelo coa dúbida, creo que non hai nada que falar. Escandalizámonos por un corpo espido cando, salvo honrosas excepcións, somos todos ben mediocres. E ademais de dedicarmos a pescudar, o verdadeiramente interesante das persoas non está no exterior, senón no interior, no seu pensamento, e aí si que tería morbo o uso dun escáner sensible. Que fantásticas perlas xurdiron cando algún político confesouse de verdade ante un micrófono aparentemente pechado, que é realmente cando din o que pensan. O máis recente no tempo foi Sarkozy, que se espido non vale nada, cando se lle vai a lingua. “non o soporto, é un mentireiro”, comentou ante Obama no derradeiro cumio do G-20 referíndose a Netanyahu . “Ti estarás farto, pero eu o teño que soportar tódolos días”, lle respondeu o americano. Frases curtas, ás veces palabras soltas, expresións vulgares pero que deixan ben espido ao personaxe. Dende o “manda huevos”, de Trillo; ao “vaya coñazo que he soltado” de Aznar tras un discurso seu; ou o “coñazo” de Rajoy nun desfile; incuso as perlas de linguaxe irreproducible nestas liñas de Esperanza Aguirre, non por pudor, senón por estética. Que interesante sería nestes días coñecer as intencións, as de verdade, dos candidatos enfrascados na campaña electoral, ou por extensión as de Ángela Merkel, quen nos fai de guía espiritual neste devenir polo purgatorio no que estamos metidos, que como todos sabedes é antesala do inferno.

Artigo publicado no xornal La Región o 17/11/2011

15 nov 2011

"En los límites de lo visible", nueva serie de José Paz













No es fácil parir un nuevo trabajo, menos que mantenga el espíritu y ofrezca continuidad con otros proyectos anteriores. Un universo personal con el paisaje como telón de fondo que se nutre de tiempo y silencio, y en el que la memoria marca la pauta. Estas son algunas de las remozadas líneas que estoy trenzando, a medio camino entre las series “De memoria” y “Ao límite”, tiene algo de las dos y mucho de todo. Dejo también un texto para que enmarcar conceptualmente estas imágenes.



*Siempre que pienso en lo natural como planteamiento me viene a la cabeza el vetusto mito de Sísifo, con una salvedad, en la naturaleza no hay nada absurdo, en cualquier caso sería lo humano. Lo del hombre con lo natural ha sido, es y será una endemoniada lucha por su dominio y control, en ocasiones encomiable, por lo que tiene de inteligente y de reto de superación, ignominiosa en tantas, cuando se prescinde de la experiencia y el conocimiento proyectando sobre ella tan sólo intereses espurios y rápidos olvidándonos de que lo natural es lo que nos conecta con la vida.


Hay un punto que rodea a lo natural que me resulta fascinante, aquel que discurre paralelo al concepto de ruina, ligado éste al paso del tiempo y al hacer, que no escenificar, del hombre. Perdido su uso, aún en medio de un aparente estado caótico, todo escenario natural, mantiene parte de su integridad y en él encontraremos siempre aspectos que nos evocan a un pasado que delata su identidad. Tal vez algo inconcreto, difícil de ubicar en el tiempo, sujeto a una necesaria imaginación. Ensoñación romántica? Puede ser. No persigo escenarios mayúsculos, ni alejados en la distancia, y menos mediáticos, pero que sí nos hagan pensar, formular preguntas que respondan acerca de lo que fuimos, somos y seremos. Paisajes en los que no veremos personas pero si estará representado su espíritu.


Toda formulación enunciada a través del paisaje, natural, urbano o emocional, tiene que ver con la experiencia, con el conocimiento adquirido a través del legado cultural y de la propia historia del arte. Como ejercicio de representación del paisaje estará marcado por la mirada, la individual que cada uno proyecta sobre un determinado espacio, y la colectiva, la que hemos heredado de todos aquellos “sabios” que nos han precedido, geógrafos, naturalistas, viajeros, pintores… Intelectuales todos que han pensado el paisaje y todo lo que ello conlleva, porque el paisaje como ejercicio intelectual que es, se piensa, pero primero se ha de sentir de manera apasionada.


La fotografía anclada en lo documental ha demostrado ser la herramienta perfecta para transmitir experiencias no solo estéticas o intelectuales, si no también sensoriales. Como fotógrafo me interesa lo que de misterioso y mágico nos precipita el ejercicio de la representación fotográfica, como paisajista sus potencialidades para trasmitir las experiencias y el conocimiento adquirido innato a todo ser humano así como el inherente espíritu de superación.


Los bocetos presentados en esta nueva serie, a quienes conocieran trabajos anteriores de intervención de la naturaleza en los que proyectaba sobre la materia y el territorio, un ejercicio inspirado en cuanto a su proceder en cuestiones relativas a un entorno rural, éstas pueden resultar desconcertantes, por frías y desangeladas, esa es parte de la intención. Deseo sumergirme en la parte sensorial de la imagen, huyendo de lo puramente descriptivo, proyectando de paso la mirada en lo imposible, en los límites de lo visible. Tan difíciles de fotografiar como de ver. Son imágenes que necesitan reposo, como reposo necesita la mirada. Imágenes que inciden en el concepto de ruina, de caos, de desorden. Algunos son espacios desaconsejables sumidos en el olvido, otros en el abandono. En todos he tratado de incidir con las mismas armas, lo poético y lo sublime. Los límites, en este caso visuales suponen un nuevo reto.

Envolturas de silencio

E l invierno envuelve cada rama entrelazadas entre sí por el frío y la niebla que lo atrapa todo en un escenario de aventura. Todo es ...